Aurten ere, ekainaren 20an izango den Errefuxiatuen Nazioarteko Egunaren harira, CEARek bere urteroko txostena atera du: “Errefuxiatuak Espainian eta Europan”. Gainera, aurtengoa berezia da, erakundeak 40 urte egin baititu. “40. urteurrenera iritsi garen honetan, kezkatuta gaude errefuxiatuekin bizitzen ari garen mundu-mailako krisiarengatik; inoiz erregistratu gabeko exodo handiena gertatzen ari da, eta 70 milioi pertsona baino gehiago lekualdatzera behartuak izaten ari dira mundu osoan”, adierazi du ZEHAR errefuxiatuekinko presidente Javier Galparsorok.

Barne Ministerioaren kalkuluen arabera, 2.075 asilo-eskaera egin dira urteko lehen 5 hilabeteetan Bizkaian, Araban eta Gipuzkoan, eta ZEHAR errefuxiatuekink horietako askotan lagundu du. Venezuela, Nikaragua, Kolonbia eta Hondurasko herritarrak izan dira, ordena horretan, eskaera gehien egin dituztenak.

Baliteke aurten urte osoan bilduko diren zifrak 2018an erregistratutakoen bikoitza baino gehiagokoak izatea; izan ere, iaz nazioarteko babesa jasotzeko 1.595 eskaera egin ziren Euskal Autonomia Erkidegoan (Bizkaian 973, Araban 385 eta Gipuzkoan 237).  

Harrera-sistema

ZEHAR errefuxiatuekinko zuzendari Patricia Bárcenak azken hilabeteetan harrera-sistema zabaltzeko egindako lana azpimarratu nahi izan du, eta horren adibide gisa Oñatiko Larraña Etxea aipatu du: “Estatuko harrera-sisteman plaza bat eskuratu arte egoitza-baliabideak behar zituzten pertsonei erantzuteko sortu zen. Uste dugu Larraña Etxea bizikidetzaren eredu argia dela”.

Urriaren erdialdera ireki zuten Larraña Etxea, eta ordutik 161 pertsona igaro dira bertatik (140 gizon eta 21 emakume). Larraña Etxean arreta jasotzen duten pertsonen profila hau da nagusiki: Saharaz hegoaldeko Afrikatik bakarrik etorritako gizonak, 20 eta 30 urte artekoak.

Nolanahi ere, aurrerapen handiak egin badira ere, hau dio ZEHAR errefuxiatuekinko harrera-arduradun Elena Valverdek: “plaza bat lortzeko zain dauden eta denbora luzez itxaron behar duten pertsona guztien egoera hobetzen saiatzen gara. Une honetan, 930 pertsona ditugu plaza bat esleitzeko zain; beraz, premiazkoa da egoera horiei guztiei erantzuna ematea”.

Halako kasuei erantzuten jarraitzeko, erakundea beste zentro bat kudeatzen hasiko da laster, Tolosan. Zentro horrek, Larraña Etxeak bezala, Udalaren eta Eusko Jaurlaritzaren babesa izango du, eta 30-35 pertsonarentzako lekua izango du.

Erronkak

Datu horiek guztiak ikusita, argi dago errefuxiatuek iristen jarraitzen dutela, kontrakoa sinetsarazi bazen ere Europar Batasuneko birkokatze-akordioek porrot egin zutenean. Iritsi egiten dira, eta ez hori bakarrik: gurekin batera bizi dira hiri, herri eta auzoetan.

Baina dena ez da amaitzen leku seguru batera iritsitakoan. Oraindik ere erronka asko daude gainditzeke.

• Erroldatzeko laguntzak ematea nazioarteko babesa eskatzen duten guztiei, eskura duten dokumentazioa edozein izanik ere.
• Itxaron beharreko denbora murriztea, hala babes-eskaerak egiteko nola horiek ebazteko.
• Etxebizitza bat izateko aukera bermatzea asiloa eskatzen duten pertsonei eta errefuxiatuei.
• Enplegu bat bermatzea; berez prozesu zaila da eta, gainera, asilo-eskaeraren ebazpenaren menpe dago. Eskaerari uko eginez gero, enplegua automatikoki galtzen dute.

Aquarius, urtebete geroago

Reward eta Suleman duela urtebete Aquarius erreskate-ontzian Valentziara iritsi ziren pertsonetako bi dira. Lehenago, ordea, 12 eguneko bidaia gogorra igaro zuten: “Maltak ez gintuen onartu, eta Italiak ere ez. Desesperatuta geunden. Espainian hartuko gintuztela eta Valentziara eramango gintuztela esan zigutenean, espero nezakeen albisterik onena jaso nuen. Bizitza duina izateko aukera eman zidaten. Gero, harrera-programarekin, Euskadira ekarri ninduten, CEARekin”, esan du Rewardek, 22 urteko nigeriarrak. “Gustura nago, bizitzeko beste aukera bat eman baitidate. Baina, aldi berean, oso gogorra da ikustea beste batzuk gauza bera egiten saiatzen direla eta ez dutela iristea lortzen: ez dietelako Libiatik ateratzen uzten, itsasoan geratzen direlako edo ez dagoelako Aquarius bezalako ontzirik, haiek erreskatatzeko eta errefuxiatu gisa hartuko dituzten herrialde europarretara eramateko. Oso tristea da”.

Suleman Ginea-Konakrykoa da jaiotzez, eta pena handiz gogoratzen du Europara etorri aurretik Libian igaro zuen aldia: “lan behartua egiten genuen, ogia bakarrik jaten genuen eta lo gutxi egiten genuen; gaizki tratatzen gintuzten”. Gogoratzen du poz handia hartu zuela esan zietenean Espainiak Valentzian lehorreratzeko baimena eman ziela. Hemen, iturgin gisa aritzeko prestakuntza jasotzen ari da, eta semearekin elkartzea du amets.

Bárcenak adierazi duenez, “Aquarius ontziak eginiko harrera goraipatzekoa izan zen, baina, zoritxarrez, salbuespena baino ez da, eta urte honetan zehar jazarpen eta kriminalizazio izugarria jasan dute Mediterraneoan biziak salbatzen aritu diren GKEen ontziek”.